Molen Bataaf

Molenaar – Een vak apart

De molenaar heeft het weer bekeken thuis, dit doet hij ook weer als hij op de molen komt.

Waar de wind vandaan komt is belangrijk omdat de wieken in de wind moeten staan om de wieken rond te laten gaan. Daarnaast is het ook niet onbelangrijk dat de molenaar weet of er geen storm bliksem of andere gevaarlijke situaties vanuit het weer kunnen ontstaan.

De wieken liggen altijd aan de ketting als de molenaar weg gaat en deze zullen dus voordat hij kan “kruien” eraf moeten net als de bliksemmafleider.

De molenaar zal de wieken in de wind zetten, hij doet dit met het rad aan de staart van de molen. Samen met behulp van kettingen trekt hij de staart een richting op zodat de wieken in de wind komen te staan. Dit noemen we “kruien” en is best wel een zwaar werk.

De molenaar zal daarna de assen smeren en de “pal” eraf halen, dat is de teruglooprem. Het smeren gebeurt met varkensreuzel zoals dit voor honderden jaren al is gedaan.

Dan als de wieken in de wind staan zal de molenaar aan de hand hoeveel wind er staat en of hij wil gaan malen meer of minder zeilen zetten. Vaak zullen niet de hele zeilen worden voor gelegd halve zeilen worden vaak gebruikt. Via de heklaten klimt de molenaar in de wieken om de zeilen vast te maken.

Veiligheid op de molen is zeer belangrijk en dus voordat de molenaar nu verder gaat zal hij de veiligheidshekken neer zetten zodat bezoekers niet binnen het bereik van de wieken kunnen komen.

Als de zeilen erop zitten en alles is gedaan kan de molen van de “vang” dat is de rem die helemaal boven in de kap zit waarmee de molen stil gezet kan worden. Het vangtouw hangt altijd bij het kruirad aan de staart.

Malen

Malen is het werk waarvoor de molen is gebouwd en zal dit ook nog even nader toelichten.

De molenaar zal als de molen stil staat de “steenspil” in het werk zetten, dit is een rondsel met staak waar kammen in zitten die in het bovenwiel lopen zodat de steen wordt aangedreven door de molen.

Hij zal daarna de “kaar” vullen met graan deze voert tijdens het malen het graan in de “schuddebak” welke net boven het “kropgat” uitkomt waar het graan in de steen komt.

De “schuddebak” zorgt voor een regelmatige toevoer van het graan dat gemalen moet worden. Wanneer er gemalen wordt maakt de “schuddebak” vaak het meeste geluid.

Dan moet ook nog een zak aan de meelpijp gehangen worden waar het gemalen meel in kan glijden.

Wist je dat: wanneer de molen op normale snelheid draait de graankorrels ongeveer met 5 seconden al als meel uit de steen komt. Dit willen we ook zo snel omdat anders het meel te warm zou worden en daardoor de kwaliteit achteruit zou kunnen gaan.

Op een goeie dag met genoeg wind zou een molenaar met 2 stenen zo 500 KG. Meel kunnen draaien